İstavritler Trachuridae familyasından bir balıktır. Vücudu yandan yassı ve uzundur, istavrit belli bir kısma kadar düz yan çizgilere sahiptir. Rengi; sırtta açık kahverengi, yanlardan mavi ve karında ise beyazdır. Ağızları öne doğru uzayabilir. Dişleri ince, gözleri iri ve kuyruğu derin çatallıdır. Minimum avlanma boyu 13 cm’dir. Yüzgeçlerinde siyah benekleri vardır. Birinci sırt yüzgeci kısadır ve ikinci sırt yüzgecine göre yüksek konumdadır.
İkinci sırt yüzgeci ve anüs yüzgeci alçalarak uzar. Balığın büyüklüğüne göre 60 ve 80 arasında pul sayısı değişmektedir. Türkiye’de en çok tüketilen balıklardandır. Hızlı yüzücü olarak bilinirler. Fakat bunun yanında; torik, lüfer ve orkinos gibi etçil balıklar tarafından kolay avlanırlar. Sürü halinde gezerler. Genelde yüzeye yakın yüzerler. Bu gibi sebeplerle de kolay av olurlar. Avcıları yormazlar. Ekonomik değerleri de yüksektir.
İstavrit Türleri
- Trachurus aleevi
- Kap istavriti (Trachurus capensis)
- Yeşil sırtlı istavrit (Trachurus declivis)
- Afrika istavriti (Trachurus delagoa)
- Arap istavriti (Trachurus indicus)
- Japon istavriti (Trachurus japonicus)
- Trachurus lathami
- Trachurus longimanus
- Sarıkuyruk istavrit (Trachurus mediterraneus)
- Trachurus Murphy
- Trachurus novaezelandia
- Mavi istavrit (Trachurus picturatus)
- Trachurus trecae
- Pasifik istavriti (Trachurus symmetricus)
- Karagöz İstavrit (Trachurus trachurus)
İstavritin Bilimsel Sınıflandırılması
- Alem: Animalia
- Şube: Chordata
- Alt şube: Vertebrata
- Sınıf: Actinopterygii (Işınsal yüzgeçliler)
- Takım: Perciformes
- Familya: Trachurus
İstavrit balığının faydaları nelerdir?
- Hormonal dengeyi düzenler.
- Sinirsel hastalıklara iyi gelir.
- Damar esnekliği kazandırır.
- Kan akışı dengesi için faydalıdır.
- Kanserle mücadelede etkindir.
- Bağışıklık sistemini destekler.
- Kötü kolesterol seviyesini azaltmada oldukça faydalıdır.
- Yüksek kan basıncını düşürür.
- Hafızayı güçlendirir.
- Göze iyi gelir.
İstavrit Balığının Besin Değerleri
- Protein
- Magnezyum
- İyot
- B1, B2 ve B3, C vitaminleri
- A ve B12 vitaminleri
- Omega – 3
İstavrit balığı ülkemizde nerelerde bulunur?
Türkiye’de hemen hemen her yerde, her denizde istavrit balığı vardır. Ülkemizde bolca bulunmaktadır. Marmara, Karadeniz ve Akdeniz’de ise türleri farklılık gösterir.
İstavrit balığı ne zaman tutulur?
İstavritler, kasım ve şubat aylarında uygun büyüklükte olurlar. Yine en çok bu iki ayda etleri oldukça lezzetli olur. Bunun yanında Karadeniz ve İstanbul Boğazı’nda bütün bir yaz mevsimi boyunca istavrit yakalanabilir. Marmara’da 20 cm boylarına, Ege’de ise 30 cm boylarına erişebilirler. Sonbaharda Marmara’da görülür. İlkbaharda ise Karadeniz’e dönerler.
İstavrit Avında Kullanılacak Takımlar
Albastar Charm Jig 70 Olta Makinesi
Albastar Challenger Olta Kamışı 430 cm
Albastar Golden Boat 3249 Tekne Olta Kamışı
Albastar Boat Attack Olta Kamışı 180 cm
Penn Squadron II Olta Kamışı (450cm)
Penn Squadron II Olta Kamışı
Penn Surfbaster II Olta Makinesi
Banax Surf Cast Olta Makinesi
Misina Kullanımı
Sufix Elite
Sufix Duraflex
Sufix Pro 8
Silikon Yem Kullanımı
Ragot Raglou
Bando Silikon Yem
İstavrit balığı nasıl tutulur?
Avlanılması en kolay balıklardan biridir. Marmara’da ya da Karadeniz sahilinde 3 – 5 metre kadar derinliğe sahip yerlere olta atılarak yakalanabilir. İstavrit balığını yakalamak için bir olta makinesi ve istavrit çaparisi yeterli olmaktadır. Küçük bir sandal ile biraz açılarak da rahatlıkla istavrit avı yapılabilir.
Yem için;
İstavrit kıyıda ya da kıyıya çok yakın açıklıklarda yakalanabilen bir balık türüdür. Bu nedenle 10 -15 iğneli ve değişik renklerdeki floşlardan (parlak ipek) üretilmiş çapari takımları ile tutulabilir. Tekne balıkçılığında ise iğne sayısı kıyı balıkçılığına göre daha fazla olacak şekilde kullanılmaktadır. Bazı istisnai durumlar söz konusu olduğu koşullarda da 3 -5 iğneli takımlara yem takılarak tutulması da tercih edilebilir.
Bunun yanında çapariye gelecek olan balığın boyutları aşağı yukarı bellidir. Bundan farklı olarak, eğer ki büyük bir istavrit yakalamak istiyorsanız, misalen 25 -30 cm’lik istavrit balığı avlamak amacıyla yola çıktıysanız; bilmeniz gereken bir husus vardır, o da: Sonbahar zamanları istavritlerin büyük olanları kıyılara yaklaşır. Canlı yem peşindedirler. Bu zamanlarda teke gibi canlı yemler kullanarak büyük boylarda istavrit alımı yapabilirsiniz.
Olta ve Yemin hazırlanması için;
Bir numaralı ihtiyacınız istavrit çaparisidir. Bununla birlikte yanınıza farklı renklerde ve kalınlıklarda birçok takım almanız önerilir. Çapari kullanırken yakalanacak bir adet balık diğer balıkların da çapariye olan ilgisini artıracaktır. Bu da daha çok avlanmayı sağlar. Raglou veya teke bulamazsanız1 cm boyunda kaşıklardan kullanabilirsiniz. Su üstündeki istavritlerin yakalanmasının en basit yolu çapariye kurşun yerine şamandıra takmaktan geçer.
Çapari İle İstavrit Avı
Çapari özellikle amatör balıkçılar tarafından sıklıkla tercih edilmektedir. İstavrit avlarında en çok kullanılan ve balık tutkunları için ilk göz ağrısı olan çapari, kolay ve zahmetsiz bir kullanım sunmasıyla çokça rağbet görmektedir.
Doğru bir kullanım söz konusu olduğunda istavrit yakalamak oldukça kolaydır. Av yeri, mera noktası doğru şekilde belirlendikten sonra çapari suya bırakılır. Balıkların dikkatini çekmek için takım aşağı – yukarı hamleler ile hareket ettirilir. Böylece balıklar tüylü kösteklere vurarak yerlerini belli ederler. Hareketi devam ettirerek, çaparinin balıklarla dolması amaçlanır.
Balıkların geldiği derinliği iyi belirlemeli ve hep aynı derinliğe çapariyi indirmeye dikkat etmelidir. Bunun için misinaya bir işaret koymak yerinde olacaktır. Oltayı hızla çekmemelidir. Oltayı hızla çekmek istavritin ağzının yırtılmasına sebebiyet verebilir. Genel olarak 20 iğneli istavrit çaparileri yaygın olarak kullanılsa da yeni başlayanlar için 10 köstekli çapari kullanımı idealdir.
İstavritler ülkemizde sıklıkla Marmara ve Karadeniz’de bulunmaktadır. Bütün yıl boyunca tutulabilen istavrit balığı, avlanmak bakımından kolay olması hasebiyle balık avına yeni başlayan kişilerin ilk hedefleyecekleri av olabilir.
Ticari değeri yüksek olan bu balığın eti de epey lezzetlidir. İstavrit av için çapari takımı, kurşun ve olta takımı yeterli olmaktadır. Havanın durumu, avlanmak istenen balığın büyüklüğüne göre kullanılacak iğne boyları, çapari takımındaki tüyler, olta beden numaraları ve akıntının şiddetine göre de kurşun kullanımları değişiklik gösterebilir.
Geceleri İstavrit Avı
İstavrit avına gece çıkacaksanız, yemli takım kullanabilirsiniz. Burada yem olarak teke doğru bir tercih olacaktır. Parlak ve fosforlu çapari takımları kullanmak ise işinizi kolaylaştırır.
Kullanacağınız takımı olta ucunda yer alan fırdöndüye iliştirip, takımı karıştırmadan doğru bir şekilde açmanız gerekir. Sert ve hızlı aksiyonlar alarak takımı sarmanız istavritin avlanmasını kolaylaştıracaktır. Bir süre sonra istavrit kendini ufak titreşimler ile belli edecektir.
İstavritler kümeler halinde gezdikleri için ilk avınızdan sonra sürekli at-çek yaparak kovanızı lebaleb istavritlerle doldurabilirsiniz. Burada karşılaşılan en büyük sorun ise takımların -hızlı at-çek yapmak nedeniyle- karışmasıdır. Dikkat etmeniz gereken tek nokta takımları karışıklığa mahal vermeyecek biçimde kullanmaktır.
İstavrit nasıl temizlenir?
- İstavrit balığı bıçak yardımıyla derisinin üzerinden tıraşlama yapılarak kaygan yapısından arındırılır.
- Yine bıçak yardımıyla baş bölgesinden aşağıya doğru hafifçe karnını ikiye ayırınız.
- Karnındaki pislikleri çıkartınız.
- İçinde havyar varsa eğer onu da çıkarabilir ve ayrıca pişirebilirsiniz.
- Pisliklerin alınmasından sonra içerisindeki siyah tabakayı bıçak ile kazıyınız.
İstavrit nasıl pişirilir?
İstavritin birbirinden farklı ve birbirinden leziz pişirme yöntemleri ve tarifleri vardır. Bunların içinden istavrit tava ise en çok kullanılan pişirme yöntemlerinden biridir.
İstavrit Tava Tarifi
Malzemeler;
- 1,5 kg istavrit
- 1 çay bardağı mısır unu
- Sıvı yağ ve tuz
Yapılışı;
- İlk olarak, balıkları mısır ununa batırın.
- Balıkları bir süre mısır ununda bekletin.
- Tavaya yağ koyun, ardından balıkları sırayla dizerek kızartmaya başlayabilirsiniz.
- Alt tarafı piştikten sonra diğer tarafını pişirin.
- Kızarmış ve hazır olan balıklarınızı tabağa alarak limonla servis edebilirsiniz.