Lüfer Pomatomidae familyasından bir balıktır. Balıkların babası olarak bilinir. Etçildir. Vücudu uzundur. Sırtı yüzgeçleri iki tanedir. Sivri dişleri ve çatallı kuyrukları vardır. Ağızları da oldukça iridir. Pulları vardır. Minimum avlanma boyu 20 cm’dir. Yan çizgide 95 – 100 adet pulu mevcuttur. Yetişkin bir lüferin ağırlığı yaklaşık 7,9 kilogram olabilir. Oldukça atılgan balıklardan. Balıkçılar arasında “canavar, dişli” olarak nam salmıştır. Avlanılması kolay değildir. Ekonomik değeri yüksektir.
Lüferin Bilimsel Sınıflandırılması
- Alem: Animalia
- Şube: Chordata
- Alt şube: Vertebrata
- Sınıf: Actinopterygii (Işınsal yüzgeçliler)
- Takım: Perciformes
- Familya: Pomatomiade
- Cins: Pomatomus
Lüfer Çeşitleri
- Defneyaprağı: Maksimum 10 cm kadar büyüklüğe ulaşır. 0 – 50 gram ağırlığındaki Lüferin yavrusudur. Satılması da yasaktır.
- Çinekop: 15 – 18 cm büyüklüğündeki Lüferin yavrusudur. Ağırlığı 55 – 65 gramdır. Avlanması da satılması da yasaktır.
- Sarıkanat: 18 – 25 büyüklüğünde Lüferin yavrusudur. Ağırlığı 75 – 110 gramdır. 18 cm den küçüğünün avlanması da satılması da yasaktır.
- Lüfer: 28 cm uzunluktan sonraki Lüferin türleridir. Genel ismidir. 125 – 333 gram kilosu vardır. Avlanması da satılması da serbesttir. 35 cm’den büyüklerine Kofona ve Sırtıkara denir. 35 cm’e kadar olanlar Lüfer diye bilinir.
- Kofana: 35 cm’den büyüktür. 500 gramdan ağırdırlar. Avlanması da satılması da serbesttir. Nadir bulunurlar.
- Sırtıkara: 50 cm’ den büyüktür. Avlanması da satılması da serbesttir. Uzun yıllardır Türkiye denizlerinde bulunmamıştır.
Lüferin Faydaları Nelerdir?
- Vitamin ve mineral bakımından zengindir.
- Büyüme ve gelişme için önemlidir.
- Vücuda enerji üretmede fayda sağlar.
- Cilde yararlıdır.
- Sinirleri korur.
- Sindirim sistemine faydalıdır.
- Kalp ritmini düzenler. Atar damar sağlığı açısından önemlidir.
- Antioksidan etkisi vardır.
- Hücre koruyucu özelliği vardır.
- Dokuların yaşlanmasını geciktirir. Kalp krizi riskini azaltır.
- Yorgunluğa ve halsizlige iyi gelir.
- Göz ve kemik sağlığını destekler.
Lüferin İçerisindeki Vitamin ve Mineraller Nelerdir?
- B12
- Magnezyum
- Potasyum
- Selenyum
- Omega – 3
- Omega – 6
- Fosfor
- Çinko
- Bakır
- Sodyum
Ülkemizde Lüfer Nerede Bulunur?
Karadeniz, Akdeniz ve Marmara’da boldur.
Lüfre Nerelerde Yaşar?
Tropik ve ılıman denizlerde bulunur. Ilık suları sever. Genellikle Atlas ve Hint okyanusların boldurlar. Göç süreleri kısadır.
Lüfer Hangi Saatte Tutuluır?
Akşam 20.00 ve 24.00
Sabah 04.00 ve 07.00 arasında tutulabilir.
Lüfer Hangi Mevsim Tutulur?
Kasım ve aralık ayları Lüferin aylarıdır. En lezzetli olduğu zaman dilimi budur. Av için verilen zamanlar ise eylül sonu ve aralık ayının ortasına kadar olan zamandır.
Lüfer Nasıl Avlanır?
Lüfer Avı Teknikleri
- Yemli Olta
- Sahte Yemli Rapala
- Kaşık Tekniği
Yemli Olta: Yem seçimi en önemli olandır. Lüfer, yem olarak taze canlı balık yemek ister. Diğer türlüsü olduğunda Lüfer avlamanız çok zordur.
Yem olarak; izmarit, hamsi, zamana, istavrit ve sardalya kullanabilirsiniz. Lüferler bu yemleri çok sever. Bu yöntemde, sarkıtmalı zoka ya da mantarlı Dip takımı yöntemlerini tercih edebilirsiniz. Kıyı avında iseniz mantarlı dip takımı yöntemini, gece ve teknede iken sarkıtmalı zoka yöntemi en uygunu olacaktır.
Rapala: Rapala yani sahte balık ile lüfer avıdır. En kolay teknikler arasındadır. Lüferin ilgisini çekebilecek renkte, boyutlardaki sahte balıklarla lüferleri av yapabilirsiniz.
Kaşık Tekniği: Yemli bir tekniktir. Su içinde kaşık lüferin kolayca dikkatini çekecektir. Bu sayede de uzun olta ile avlanacaktır.
Ve ek olarak;
Tekneden Lüfer Avcılığı
Bu avcılık iki yönteme ayrılabilir. Yemli ve suni yemle yapılanlar olarak. En başarılı sonuçlar sahte balıklarla ve yemli takımlarla alınır.
Kıyıdan Lüfer Avcılığı
Kıyıda iken sahte balık ile yapılan avlanmada, Sahte balığı iki türlü atabilirsiniz. Kurşunla beraber ya da spin yöntemiyle atılabilir. Spin yöntemi için kurşuna gerek yoktur ve 9 cm’in üzerindeki suni yemler kullanılır. Kurşunla atılanlar içinse 7 ve 9 cm boylarında sahteler tercih edilir.
SAHTE BALIK
- Rapala (Max Rap)
- Rapala (Scatter Rap)
- Yo – zurı Cyrstal Floating (Hcl – Limon – Gökkuşağı)
- Yo – zuri (C57)
KAŞIKLAR
- Albastar Kaşık (no:3 – 43 gram)
- Albastar Kaşık 603 (24.8 gram)
- Blue Fox – Moresilda (24 gram)
(Levrek Avı ile ilgili bkz. Levrek Avında İzlenecek Metotlar, Kullanılacak Yemler)
Kıyıdan Lüfer Avı
Lüferler denizlerimizin en çok beğenilen ve tüketilen balıklarından biridir. Her balıkçının yakalamak istediği tutkusudur. Lüfer yakalanması zevkli bir balık olduğu kadar etinin lezzetiyle de meşhur bir balıktır, eğer ki lüfer yemişseniz sözümüzün ne denli haklı ve isabetli olduğu konusunda bize hak vereceksiniz. Osmanlı zamanının saray yemeklerinden olan lüfer, Pierre Loti’nin bile yediği en lezzetli balıklardandır.
Lüfer okyanasular da bile bulunmakta, dünyanın her noktasında ona rastlanmaktadır. Ancak bunlar farklı boyut ve yapılarda olabildikleri için farklı farklı isimlendirilmiştir. Lüferin en irilerine kofona adı verilir ki bunlar 5 kg’a kadar ulaşabilirler. 30-40 cm aralığında olanlar lüfer, 30 altında olanlar ise sarıkanat ve bunların bir boy küçüklerine ise çinekop, en küçüklerine ise defne yaprağı adı verilmektedir.
Ülkemizde lüferler ekim ayının başından itibaren Karadeniz’den Marmara ve Ege denizlerine sürü halinde ilerlemekte ve mayıs ayından itibaren ise geldikleri yere avdet etmekte, ters istikamete doğru gitmektedir. Hızıyla, saldırganlığı ve yırtıcılığı ile meşhur bir balıktır. Esnek vücudu ile kıvrak hamleler yapar. Dişleri ise bir jilet kadar keskin olan lüfer, beslenme zamanlarında kendi türlerini de yiyebilirler.
Lüfer kurnaz bir balık olması hasebiyle avlanma da insanlara pek çok zorluklar çıkartmaktadır. Bu da avını eğlenceli ve zevkli kılar. Lüferi yakalamayı kolaylaştıracak en önemli faktör, lüfer meralarının bulunması ve beslenme saatinde orada
avlanmaktır.
(Bkz. Sinarit Balığı Yakalama Yöntemleri)
Lüfer Avı İçin Takım Seçimi
Hazır satılan lüfer takımıyla da lüfer avına çıkabileceğiniz gibi Kıbrıs sarması adı verilen yöntemle de lüfer avlayabilirsiniz. Klasik lüfer takımları parlak jelatine sarılmış mantar veya şamandıraların altına gelen üçlü iğneden oluşan takımlardır. Üçüncü iğneler mutlaka hırsız iğneler olur ve genelde gezer konumda bırakılır. Şamandıradan sonraki kısımlar tel, çelik ya da ip misina yordamıyla takımın ana bedenine yerleştirilir. Takımları hazırlaması kolaydır.
Kıbrıs sarmalarında iğnelerin karışması çok sık görülen bir durum olduğu için bilhassa gece avlarında kullanımı sizi zorlayabilir. Akıntıların olmadığı yerlerde Kıbrıs sarması yöntemini kullanmak gerekir. Lüferin keskin dişlerine karşı dayanıklı olabilmesi için iğneleri mümkün olduğu müddetçe sıkı ve güçlü bir biçimde birbirine ilave etmek gereklidir. Kıbrıs sarmaları lüferlerin dışında, zargana ve sardalya avlarında da tercih edilmektedir. İlk iğne balığın gözünden geçirilir, iğnelerin ucu dışta kalacak biçimde boydan boya sarılmalı ve sonunda kuyruk kısmına iki tane yalancı düğüm atılarak balık sabitlenir.
Her iki yöntemde de 100 gram kurşun kullanılabilir. Hususiyetle akıntıların yüksek olduğu boğazlarda avlanılıyorsa ağırlık 150 grama kadar çıkarılabilir. Kamışların gergin olacak biçimde ayarlanması gerekir. Lüferi hızlı fark etmek için gerginlik gerekir, aksi takdirde hırçın olan bu balığı fark etmez ve anında müdahale ederek tasmalama yöntemini devreye sokmazsanız kolayca kancadan kurtulup kaçabilir. Dikkatli olmak gerekir, geceleri fosfor ve ışıklı uyarıcılar kullanmak yerinde olur.
Lüfer Avında Kullanılacak Yemler
İstavrit, zargana, izmarit, hamsi ve sardalya balıkları tercih edilebilir. Mesela izmarit balığının kafası kesilerek, iğnelerin gözükmeyeceği ve balığın biçiminin bozulmayacağı şekilde iğnelere yerleştirilebilir. Hamsi ve sardalyalar çabuk bozulduğu için genellikle zargana ve izmarit balıkları yem olarak tercih edilmektedir.
Lüfer Avında Mera Seçimi
Lüferler her bölgede kıyıya yaklaşmamaktadırlar. Sıklıkla denizin içine doğru iyice sokulmuş burunlar lüferlerin mesken tuttuğu alanlardır. Bu bölgeler derin kanallara yakın oldukları için akıntı ile kıyıya yaklaşan balıklar buraya gelirler. Ve lüferin avlandıkları balıklar da bu şekilde olan yerlere geldikleri için lüferleri de peşlerinden sürüklerler. Lüferler Marmara, Boğazlar, Karadeniz ve Ege’de bolca bulunur. Özellikle boğazlarda çoğunlukla avlanmaktadır.
Lüfer Avında Zaman Seçimi
Lüferin beslenme saatlerini bilmek gerekir, o da gündüz vakitleri ve akşam vakitleridir. Bu saatlerde lüferler aktif olurlar. Doğru bir yem ve merayı bulmanız ile lüferi bu iki vakitte yakalama şansınız çok yüksektir. Spinning ile lüferi yakalamanız da oldukça kolaydır. Geceleri lüferler derinlere iner ve su altında yer alan balıkları avlar.
(Bkz.Balık Çeşitleri Avlanma ve Tüketim Zamanları)
Lüfer Nasıl Temizlenir?
- İlk olarak lüferleri yıkayınız.
- Kuyrukta basa doğru olacak şekilde pulları ayıklayınız.
- Solungaçlarını yaka tarafından çekerek çıkarınız.
- Balığın karnını yarınız.
- Bağırsakları çıkardıktan sonra karnını iyice yıkayınız ve karın içerisindeki siyah derileri temizleyiniz.
- Eğer balık iriyse, yan taraflarını bıçak ile çiziniz.
- Karnına piyazı doldurarak ızgara yapacaksanız, solungaçları çıkardıktan sonra balığın karnını yarmadan temizleyebilirsiniz.
Lüfer Balığı İçin Fileto Nasıl Çıkarılır?
- Pullar kazınır.
- Bıçağın dik tutulması gerekir.
- Filetoyu çıkarmak için balık kuyruk kısmından başlanarak kılçık paralelinden ikiye ayrılır.
Lüfer Balığında
Lüfer Balığı Nasıl Pişirilir?
Çok çeşitli tariflere ev sahipliği yapan lüferler damak tadınızı şenlendirir. Bunlardan en iyisi ise fırında lüferdir. İşte sizler için en güzel tarifi;
Malzemeler
- 1 kg lüfer
- Zeytinyağı
- Tuz
- Karabiber
- 1 adet Limon
- 1 adet patates
Servis için
- Kırmızı soğan
- Limon suyu
- Maydanoz
- Zeytinyağı
Yapılışı
- Temizlenmiş balıkları tuz, karabiber ve zeytinyağı ile oyalayıp fırın kabına yerleştirin.
- İnce dilimlenmiş limonları üzerine yerleştirin.
- Etrafına patates dilimlerini ekleyin.
- Üzerini alüminyum folyo ile kapatın.
- 200 derecedeki fırında 30 – 35 dakika pişirin.
- Fırından çıkardıktan sonra üzerine zeytinyağı ve limon ekleyerek servis edebilirsiniz.
Balıkların babası olarak bilinen lüferle ilgili bilmeniz gereken her bilgi, bu yazımızda en doğru şekilde sizlerle paylaşıldı. Faydalı olabilmesi ümidiyle.